۳ نکته مهم در تربیت دینی کودکان
تاریخ انتشار: ۲ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۵۳۹۳۴
یکی از حقوق فرزند بر والدین، آموزش احکام و مبانی دینی است؛ یعنی والدین موظفند همانند چند حق دیگر، دین را به فرزندشان یاد دهند و شرایط لازم برای اجرای امور دینی را هم فراهم کنند. اهمیت این موضوع تا حدی است که خداوند در سوره بقره هم آن را مورد تأکید قرار داده است.
در رساله حقوق امامسجاد (ع) نیز به حقوق فرزندان بر پدر و مادر و وظایف والدین در قبال فرزندان اشاره شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بیشتربخوانید
از سیادت تا وزارت همراه فرزندت باش! ارتباط خوب والدین با فرزند؛ نخستین قدم تربیت دینیکارشناسان تربیتی معتقدند که نخستین قدم برای تربیت، ایجاد گرایش و علاقه در کودک است. انتخابگری کودکان کمسن و سال براساس رفتار غریزی آنها انجام شده و ذاتاً چیزی را دنبال میکنند که برایشان مطلوبتر باشد. همین مسئله در تربیت دینی نیز وجود دارد؛ والدینی که قصد دارند آموزههای مذهبی را به فرزند خود آموزش دهند و او را بر انجام آنها تشویق کنند، از همان سن کودکی باید گرایشهای لازم را در او ایجاد کرده و خودشان نیز به خوبی اجرایشان کنند. جذابکردن انجام اعمال مذهبی، حضور و شرکت در مراسم و مکانهای مذهبی که همراستا با علاقهمندیهای کودکان است و جذابیت لازم را برایشان داشته باشد و... ازجمله این اقدامات است. اما پیششرط همه اینها، توجه به ارتباط خوب و مؤثر میان والدین و فرزندان است.
حجتالاسلام احمدرضا اعلایی، کارشناس تربیتی معتقد است که آموزش به فرزندان، دارای ۳مرحله گرایشسازی، رفتارسازی و متفکرسازی است که اگر هر کدام از این مراحل در حوزه تربیت دینی به درستی و در زمان مناسب اجرا نشود، مسیر اعتقادی که برخی فرزندان انتخاب میکنند با خانواده مذهبیشان بسیار متفاوت است. او به همشهری میگوید: «گاهی مواقع در معرفتسازی و رفتارسازی دینی عجله میکنیم، آنچه نیاز بوده ۱۰سال دیگر به فرزندمان آموزش دهیم، حالا آموزش میدهیم. مثلا دختر کوچکمان را مجبور میکنیم چادر بهسر کند. این از جمله دلایل بروز اختلاف میان والدین مذهبی و فرزندانشان است. این خانوادهها معمولا ارتباط لازم را هم برقرار نمیکنند و با فشار و تذکر مدام، فرزندانشان را تحتفشار میگذارند.»
آفت نگاه نتیجهگرارفتار مذهبی باید در سیر زمانی مشخصی شکل بگیرد و کودک از ابتدا چنین رفتاری را در والدین خود ببیند، این همان رفتارسازی است که باید با تکرار به یک عادت تبدیل شود. اعلایی با بیان اینکه براساس روایات خوب است کودک را از ۷سالگی به نماز و روزه توصیه کرد میافزاید: «در این مقطع نمیتوان در مورد فلسفه فرایض دینی سخن گفت، باید عادت داد و تکرار کرد، تکرار بدون سرزنش، تکرار بدون پافشاری و بکننکنهای مدام و متهوار روی بچه!»
این کارشناس تربیت مذهبی با اشاره به تفاوت شیوه تربیت دینی و تربیت مدرن، بر لزوم نتیجهگرانبودن والدین تأکید دارد و میگوید: «ما مأمور به تکلیفیم نه نتیجه. موظفیم روزی حلال، مدرسه خوب و محیط و دوستان و ارتباطات مناسب فراهم و آموزشهای لازم را به درستی به فرزندمان منتقل کنیم و باقی راه را به خدا بسپاریم، بقیهاش دست ما نیست. این نگاه دینی است. اما نگاه تربیت مدرن کاملا نتیجهگراست و تلاش دارد در زمانی معین از نقطه یک به نقطه ۲ برسد. اگر نگاه نتیجهگرا را برداشته و دنبال این نباشیم که حتما فرزندمان بعد از گذشت مدتی از تلاش ما، توجهاش به انجام اعمال مذهبی رشد بسیار چشمگیری بیابد این سیر بهتر طی خواهد شد.»
پرورش متفکرانهغیر از ارتباط خوب و مناسب و مهیاکردن بستر رشد، یکی از اصلیترین مولفهها در روند تربیت، متفکر بارآوردن فرزندانمان است. باید به آنها بیاموزیم که فکر کنند و محقق بار بیایند. کمکشان کنیم در طول سالهای تربیت، به عینک و زاویه درستی برای انتخابها و تفکر برسند؛ چنین بچههایی در برهههای مختلف و سنین بالاتر، انتخابها و رفتارهایشان بر مبنای تفکر منطقی است و از تصمیمات هیجانی و احساسی فاصله میگیرند.
اعلایی در این خصوص میافزاید: «گفتگو، لازمه تربیت متفکرانه است. باید به فرزندمان فرصت صحبتکردن و برونریزی احساساتش را بدهیم. چنین فضایی را بهراحتی در خانه میتوان ایجاد کرد. اگر ما چنین کاری انجام ندهیم، فضای رسانهها، آنها را به سمت تفکرات خودشان هدایت کرده و عینک مطلوب خودشان را روی چشم فرزندان ما قرار میدهند.»
۳ نکته مهم در تربیت دینی کودکان | با این کار از آفتها جلوگیری کنید
در تربیت دینی صبور باشیمبعضی کودکان در خانوادههای مذهبی قبل از رسیدن به سن تکلیف، اعمال و فرایض مذهبی را بسیار خوب انجام میدهند، نمازهایشان را مرتب و سر وقت میخوانند، دخترها حجابشان را بهخوبی رعایت میکنند و. اما گاهی مواقع یکی، ۲ سال بعد از سن تکلیف، این رعایتها کمی کاهش پیدا میکند، مثل ذوق مشق نوشتن در سالهای ابتدایی تحصیل در مدرسه که کمکم در سالهای بعد، جای خود را به بیعلاقگی نسبت به انجام تکالیف میدهد.
حجتالاسلام احمدرضا اعلایی، کارشناس تربیتی با اشاره به اینکه گاهی مواقع این فرایند از حدود ۱۰تا ۱۵سالگی خودش را نشان میدهد، میگوید: «زمانی که چیزی تکلیف و اجبار شود، انجامش سخت است، اما استمرار و تکرار موجب میشود در طولانی مدت، جا بیفتد، به شرط آنکه نتیجهگرا نباشیم و مرتب سؤال نکنیم چرا نمازت را نخواندی؟ چرا دیر خواندی؟ و...، اما در مواردی که دیگر فرزند به نماز خواندن بیتوجه شده و قضاشدن و نشدن نماز برایش اهمیت ندارد، باید بدون عصبانیت، اما قاطع و جدی با او صحبت کنیم تا دوباره همراه شود. صحبتکردن بخش مهمی از این مسیر است. به شرط آنکه ارتباط خوب ما با او همواره ادامه داشته باشد و فقط مربوط به مسائل دینی نباشد. بدانیم که تنبلی فرزند و صبوری ما جزئی از این مسیر است و با آن نباید سر جنگ داشته باشیم. گاهی مواقع خود ما هنوز به درک درستی از دینداری نرسیدهایم، خودمان در روز، آیهای از قرآن نمیخوانیم، اما میخواهیم فرزندمان حافظ قرآن شود. اگر برای خودمان برنامهریزی و اجرای درستی داشته باشیم، برای فرزندانمان هم میتوانیم مسیر خوبی را در پیش بگیریم.»
منبع: فارس
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: تربیت فرزندان تربیت دینی فرزندان تربیت دینی ارتباط خوب گاهی مواقع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۵۳۹۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
با «کودک استرسی» چگونه برخورد کنیم؟
دوران کودکی تنها دوران بازی کردن و خوش گذرانیهای کودکی نیست. بلکه کودکان نیز میتوانند این دوران را با استرس و احساس نگرانی سپری کنند.
این استرس یا میتواند از جانب خانواده، دوستان و مدرسه باشد و یا از جانب خود. به عبارتی دیگر کودک نیز میتواند از خودش بیش از حد، انتظار داشته باشد و سپس زمانی که انتظاراتش از خود برآورده نشد احساس استرس کند.
نحوه کمک کردن به کودکان برای درمان اضطراب
شما بزرگسالان از راههای مختلف میتوانید به کودکان و خردسالان خود برای رفع استرس و اضطراب در آنها کمک کنید. در واقع در نحوه درمان استرس در کودکان باید بگوییم سه کار مهمی که شما میتوانید در این زمینه انجام دهید به شرح زیر است:
شما ابتدا باید سعی کنید، که استرس را از زندگی خود تا حد امکان دور نمایید. به این ترتیب استرس از کودکان شما نیز دور خواهد شد.
به کودکان و خردسالان خود مهارتهای مثبت مقابله با استرس را بیاموزید. در مورد ماهیت استرس با کودکان و خردسالان خود تا حد امکان صحبت کنید.
راهکارهای تشخیص استرس در کودکان
آشنایی با علائم بروز استرس در کودکان برای والدین آنها بسیار با اهمیت است. والدین میتواند با شناسایی استرس در کودک آن را تا حدودی کنترل کنند اما زمانی که کودک به این اختلال مبتلا میشود؛ احتیاج به یک روانشناس متخصص دارید تا راهکاریهای موثر در درمان استرس در کودکان را به شما آموزش دهد.
اضطراب در رفتارهای کودکان مشاهده میشود. نکته مهم این است که والدین این تغییر رفتار در کودک خود را متوجه شوند. پرخاشگری، دمدمی مزاج بودن و وابستگی از جمله نشانههای استرس در کودکان است. سطح تمرکز در کودکان مضطرب پایین آمده و از رفتن به مدرسه امتناع میکنند.
ما در جریان تغییرات شدیدی در جهان قرار گرفتهایم، و در عینحال رویدادهای بسیاری وجود دارند که میتواند منجر به استرس در کودکان شود؛ مانند وضعیتهای منفی در خانه، خشونت در مدرسه و یا امتحانات. یا حتی تغییرات مثبت مانند اسبابکشی به خانهای بزرگتر یا یافتن دوستان جدید.
شما به عنوان والدین میتوانید با بررسی علائم استرس بیش از حد در کودکان و حمایت از آنها، برای مدیریت این استرس کمک کنید.
استرس چیست؟
استرس یک احساس رایج است که وقتی تحت فشارش هستیم، مشکلات متعدد داریم یا نمیتوانیم با شرایط کنار بیاییم، دچار آن میشویم.
مقدار کم استرس میتواند مفید باشد و به ما انگیزه بدهد که به اهدافمان برسیم، مانند زمانی که امتحان داریم یا میخواهیم سخنرانی کنیم. اما اگر استرس بیش از حد باشد، به ویژه زمانی که احساس میکنیم از کنترل خارج شده، میتواند بر افکار و سلامت بدن و روان و همچنین روابطمان تاثیر منفی بگذارد.
دلایل استرس چیست؟
تجربه استرس در کودکان همیشه مانند بزرگسالان نیست. در بزرگسالان استرسهای کاری شایع است؛ در حالی که کودکان زمانی استرس را تجربه میکنند که نمیتوانند خود را با شرایط تهدید کننده، سخت یا دردآور تطبیق دهند. این شرایط میتواند شامل موارد زیر باشد:
افکار یا احساسات منفی درباره خودشان
تغییرات جسمانی مانند رسیدن به سن بلوغ
مطالبات درسی مانند امتحانات یا تکالیفی که با بزرگ شدن بچهها بیشتر میشود
مشکلات با دوستان در مدرسه و فرآیند اجتماعی شدن
تغییراتی مانند تغییر منزل، مدرسه یا جدایی والدین
بیماریهای مزمن، مشکلات مالی در خانواده یا مرگ یکی از اعضای خانواده
محیط ناامن در خانه یا محله
استرس در کودکان و نوجوانان
استرس در کودکان زمانی رخ میدهد که یک شرایط جدید یا غیرمنتظره را تجربه میکنند.
در کودکان، تنش در خانه مانند سوءرفتار، جدایی والدین یا مرگ یکی از عزیزان جزو عوامل شایع استرس است. مدرسه یکی دیگر از عوامل رایج است؛ یافتن دوستان جدید یا امتحان دادن میتواند کودکان را درگیر مشکلات کند.
هرچه کودکان بزرگتر میشوند، منابع استرس بیشتر میشود، زیرا آنها تغییرات بزرگتری را در زندگی تجربه میکنند: مانند یک گروه جدید دوستان، تکالیف بیشتر در مدرسه و دسترسی فزاینده به رسانههای اجتماعی و اخبار بیشتر درباره اوضاع کشور و جهان. بسیاری از نوجوانان در مواجهه با مسائل اجتماعی مانند تغییرات اقلیمی، مناقشات و ناآرامیهای سیاسی و تبعیض دچار استرس میشوند.
باید به یاد داشت که کودکان مانند «اسفنج» هستند و هر آنچه اطرافشان رخ میدهد را کامل جذب میکنند. آنها استرس والدین خود را مشاهده میکنند و به این وضعیت احساسی، هر آنچه که باشد، واکنش نشان خواهند داد.
کودکان و نوجوانان همیشه از هوش احساسی یا دایره لغات کافی برای بیان کامل احساساتشان برخوردار نیستند. از سوی دیگر، کودکان کم سنتر ممکن است به دلیل سن پایین و سطح رشد فکری نتوانند بفهمند که واقعا چه اتفاقی افتاده است. برای آنها یک وضعیت جدید یا متفاوت ممکن است صرفا متفاوت، ناراحت کننده، غیرقابل پیشبینی یا حتی ترسناک به نظر آید.
علائم و نشانههای استرس در کودکان
زمانی که بدن تحت استرس قرار دارد، هورمونهایی مانند آدرنالین و کورتیزول تولید میکند که ما را برای اقدام فوری آماده میکند این امر به عنوان واکنش «جنگ یا فرار» نیز شناخته میشود. این وضعیت میتواند اثرات بسیاری بر ذهن و بدن کودک داشته باشد، مانند:
نشانههای بدنی:
تنفس کمعمق، تعریق یا تپش قلب
سردرد، سرگیجه یا مشکلات خواب
حالت تهوع، سوءهاضمه یا مشکلات گوارشی
افزایش یا کاهش وزن ناشی از کمخوری یا پرخوری
بیمار شدن یا احساس درد بیش از قبل
احساسی و روانی:
آستانه تحریک بالا یا خشم که منجر به طغیان یا کنارهگیری از دوستان و خانواده میشود
نادیده گرفتن مسئولیتها، کارآیی پایین در کارها یا مشکل در تمرکز
پریشانی عاطفی مانند احساس مداوم اندوه یا گریه
منشاء استرس را شناسایی کنید
به کودکتان کمک کنید تا زمانهایی که احساس استرس میکند را شناسایی و ردیابی کند و در نحوه واکنش آنها به دنبال الگوها باشید. در آن زمان بخصوص چه اتفاقی افتاد؟ قبل از اینکه دچار استرس شوند، چه فکری میکردند، چه احساسی داشتند یا چه کاری انجام میدادند؟ وقتی کودکان سختیهایی را که احتمالا آنها را دچار استرس میکند شناسایی کردند، میتوانید با همدیگر و به سرعت روشهایی را برای جلوگیری از استرس یا مقابله با آن بیابید.
این علائم میتواند به استرس بیشتر منجر شود. مهم است که به کودکتان کمک کنید تا راههایی برای تطبیق با وضعیت جدید بیابد و بتواند در اسرع وقت با آنها کنار بیاید.
مانند بزرگسالان، به کودکان نیز باید یادآوری شود که با خود مهربان باشند.
روشهایی برای اینکه کودکان با استرس مقابله کنند
زمانی که کودکان احساس استرس میکنند، والدین میتوانند نقش مهمی در کمک به آنها برای مقابله با آن ایفا کنند.
با مهر پاسخ دهید: به کودکان عشق، زمان و توجه بیشتری اختصاص دهید. ببینید آیا استرس بر سلامت، رفتار، افکار و احساسات آنها اثر گذاشته یا خیر؟ به یاد داشته باشید که به آنها گوش کنید، با آنها با مهربانی سخن بگویید و به آنها اطمینان خاطر دهید.
الگو باشید: به کودکتان بگویید که شما چگونه با وضعیتهای استرسآمیز برخورد کردهاید. میتوانید با سهیم کردن تجربه خودتان، الهامبخش کودکتان باشید تا بتواند عادات مدیریت استرس مختص به خودش را بیابد.
تفکر مثبت را تشویق کنید: کودکان، بالاخص نوجوانان، به راحتی خود را دستکم میگیرند. اگر شنیدید که میگویند «من در هیچ چیز خوب نیستم»، «از خودم خوشم نمیآید»، یا «میترسم که بیرون بروم»، از آنها بپرسید که چرا اینگونه فکر میکنند و دستاوردهایی که داشتهاند و نحوه کسب آن را به آنها یادآوری کنید.
توانمندسازی مثبت از جانب شما به آنها نشان خواهد داد که درک میشوند و مطمئن خواهند شد که میتوانند بر وضعیتهای استرسزا فائق آیند.
عادات سالم را حمایت کنید: خواب و خوراک خوب از عوامل کلیدی رهایی از استرس است.
متخصصین توصیه میکنند که کودکان ۶ تا ۱۲ ساله، ۹ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه داشته باشند. نوجوانان به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
برای مراقبت از خواب، استفاده از نمایشگر [موبایل، کامپیوتر، تلویزیون]را محدود کنید و از نگهداری تجهیزات دیجیتال در اتاق خواب جلوگیری کنید. هرچقدر کودک تغذیه و خواب خوب داشته باشد، توانایی وی برای مقابله با استرس بیشتر خواهد بود.
کودکتان را تشویق کنید که بیرون برود، با دوستانش وقت بگذراند و با آنها بازی کند. تمرینها و فعالیتهایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق میتواند در رهایی از استرس مفید باشند.
تنفس شکمی بسیار آرامشبخش است و میتواند به ما کمک کند اکسیژن به عمق ریههایمان نفوذ کند. یک روش سه مرحلهای ساده برای این کار عبارت است از: دستتان را روی شکمتان بگذارید.
پنج نفس عمیق بکشید، پنج ثانیه را صرف دم و پنج ثانیه را صرف بازدم کنید. هوا را از بینی داخل کشیده و از دهان بیرون دهید.
به کودکتان توضیح دهید که وقتی هوا را داخل میکشد، مثل این است که شکمش را به آرامی مانند یک بادکنک باد میکند و وقتی که هوا را بیرون میدهد باد از این بادکنک به آرامی خارج میشود.
مانند بزرگسالان، گاهی به کودکان نیز باید یادآوری شود که با خود مهربان باشند.
استرس یک تجربه انسانی است که با گذر زمان و استفاده از بعضی تکنیکهای ساده میتوان بر آن فائق آمد.
چه زمانی از متخصصین کمک بگیریم؟
اگر کنار آمدن با استرس برای کودکتان سخت است، میتوانید با یک متخصص آموزشدیده ملاقات کنید و از او کمک بگیرید. برای کسب مشورت با دکتر خانوادگی یا مشاور صحبت کنید.
آنها میتوانند درباره درمانهای موجود به شما مشورت دهند مانند ملاقات با یک روانشناس که به افراد کمک میکند استرس خود را مدیریت کرده و عادات مثبت برای سلامت روان خود خلق کنند.
از اینکه برای کودکتان به دنبال کمک کارشناسی بروید، واهمه نداشته باشید. اگر استرس بر زندگی کودک شما اثر میگذارد، مهم است که در اسرع وقت کمک لازم را دریافت کند تا بتواند احساس بهتری داشته باشد.
منبع: فارس
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی